Tijdens het AI Forum van WAN/IFRA in november gaf Ezra Eeman, directeur strategie bij de NPO, een inspirerende presentatie over de impact van AI op media en journalistiek. Zijn verhaal zette me aan het denken over hoe we deze inzichten kunnen toepassen op de School voor Journalistiek. AI verandert niet alleen de manier waarop we verhalen maken en verspreiden, maar ook wat we als journalistiek beschouwen en hoe we ons publiek bereiken. Hier zijn mijn belangrijkste takeaways.
Van digitale media naar AI-gedreven media
Eeman schetst een duidelijke trend: van traditionele media (professioneel gemaakt, fysiek gedistribueerd) via digitale media naar AI-gedreven media. In deze nieuwe fase staan hypergepersonaliseerde inhoud, realtime creatie en interactieve formats centraal. Denk aan “audience of one”: nieuws dat volledig op jou als individu is afgestemd.
Voor ons onderwijs betekent dit dat studenten moeten leren werken met AI-tools voor contentcreatie en distributie. Maar ook: hoe blijf je authentiek en relevant in een wereld waarin iedereen journalist kan zijn dankzij AI?
Snelheid en efficiëntie: journalistiek in 90 seconden
Eeman geeft indrukwekkende voorbeelden van hoe AI de journalistieke workflow versnelt. Een transcriptietool als JOJO bespaart journalisten duizenden uren, en nieuws kan nu binnen 90 seconden gepubliceerd worden. Dit soort tools veranderen het vak: je hebt minder tijd om na te denken, maar kunt ook sneller schakelen.
Dit vraagt om nieuwe vaardigheden. Hoe behoud je journalistieke kwaliteit als je in razend tempo werkt? En hoe gebruik je AI-tools slim om processen efficiënter te maken zonder je eigen creativiteit te verliezen?
Vertrouwen en ethiek: het publiek is kritisch
Een opvallend punt uit de presentatie: veel mensen vertrouwen AI-content niet. Volgens onderzoek voelt 52% zich ongemakkelijk bij nieuws dat grotendeels door AI is gemaakt. Bovendien maakt meer dan 40% zich zorgen over wat echt of nep is.
Voor journalistiek onderwijs betekent dit dat ethiek een centrale plek moet krijgen. Studenten moeten leren hoe ze AI transparant en verantwoordelijk inzetten. Hoe zorg je ervoor dat jouw verhalen het vertrouwen van je publiek winnen? Dit wordt een cruciaal onderdeel van hun toekomstige werk.
Samenwerking met andere disciplines
Eeman benadrukte ook dat hybride producties de toekomst zijn. De journalistiek werkt steeds vaker samen met technologie, design en data. AI-media vragen om multidisciplinaire teams waarin verschillende expertises samenkomen.
Voor onze studenten betekent dit dat ze buiten hun eigen vakgebied moeten leren kijken. Hoe werk je samen met een designer of datawetenschapper om innovatieve producties te maken? Dit vraagt om een open mindset en vaardigheden in samenwerking.
De kracht van het menselijke verhaal
AI kan veel, maar niet alles. In een wereld waarin content steeds meer geautomatiseerd wordt, blijft de menselijke touch essentieel. Originele journalistieke invalshoeken, persoonlijke verhalen en creatieve formats maken het verschil.
Hier moeten we onze studenten in blijven trainen. Hoe vertel je verhalen die raken, die uniek zijn, en die niet zomaar door een AI gegenereerd kunnen worden? Dit blijft de kern van goede journalistiek.
Nieuwe manieren van publiceren
Een ander interessant punt uit Eeman’s presentatie was de opkomst van nieuwe interfaces, zoals answering machines. Dit zijn AI-gestuurde systemen die direct antwoorden geven op vragen, zonder dat gebruikers zelf hoeven te zoeken. Denk aan Bing AI of slimme assistenten zoals Alexa.
Deze tools veranderen hoe mensen nieuws consumeren. Voor onze studenten betekent dit dat ze moeten leren hoe ze hun verhalen aanpassen aan deze nieuwe platforms. Hoe zorg je ervoor dat jouw content relevant blijft in een wereld van realtime antwoorden?
Blik op de toekomst: onzekerheden en kansen
Eeman wees ook op een aantal onzekerheden. Hoe gaan we om met juridische uitdagingen zoals copyright? Hoe zorgen we ervoor dat AI ethisch en transparant blijft? En hoe behouden we de economische levensvatbaarheid van journalistiek?
Deze vragen moeten we meenemen in ons onderwijs. Het zijn complexe onderwerpen, maar juist daarom belangrijk om te bespreken. Onze studenten moeten voorbereid zijn op deze uitdagingen.
Wat kunnen we hier concreet mee doen op de School voor Journalistiek?
- AI integreren in het curriculum: Laat studenten werken met AI-tools zoals transcriptie- en contentcreatietools. Geef ze inzicht in hoe deze technologie hun werk verandert.
- Ethisch bewustzijn ontwikkelen: Maak ethiek een vast onderdeel van de opleiding. Hoe gebruik je AI verantwoord? Hoe communiceer je transparant over AI-gebruik?
- Flexibiliteit in storytelling: Help studenten om hun verhalen aan te passen aan nieuwe platformen en formats, zoals answering machines en hypergepersonaliseerde content.
- Samenwerking stimuleren: Creëer projecten waarin studenten samenwerken met andere disciplines, zoals technologie en design. Laat ze ervaren hoe hybride producties werken.
- Ruimte voor experiment: Geef studenten de ruimte om te experimenteren met nieuwe formats en kanalen. Laat ze ontdekken wat wel en niet werkt in deze snel veranderende wereld.
Met het AI Proeflokaal hebben we de eerste stappen al gezet. Enkele cursussen beschikken al over een Cursusbot die studenten kunnen gebruiken om vragen over hun cursus te beantwoorden. In mijn cursus Ondernemerschap & Innovatie is ook een ‘Startup Game’ beschikbaar, die studenten spelenderwijs door de opdracht leidt.
Tot slot
De presentatie van Ezra Eeman is een wake-up call. AI biedt enorme kansen, maar brengt ook uitdagingen met zich mee. Als School voor Journalistiek moeten we ons onderwijs aanpassen aan deze nieuwe realiteit. Zo bereiden we onze studenten voor op een toekomst waarin journalistiek niet alleen sneller en efficiënter is, maar ook beter, uitdagender en dynamischer dan ooit.
(De foto bij dit artikel is gemaakt met Adobe Firefly)